УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Даатгалын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийж, эцсийн хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Төсвийн байнгын хороонд шилжүүлэв.

Үргэлжлүүлэн Геодези, зураг зүйн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд /Засгийн газар 2022.10.12-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх/-ийг хэлэлцэж эхэллээ.  

УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, хариулт авч байна.

УИХ-ын гишүүн Т.Энхтүвшин:

-Энэ хуулийг дэмжиж байгаа. Тусгай хамгаалалттай газар дээр байгаа геодизийн цэг, тэмдгийн бүрэн бүтэн байдалд хэн хяналт тавих вэ. Улсын тусгай хэрэгцээний газар байгаа цэг, тэмдгийн бүрэн бүтэн байдлыг байгууллага дарга хяналт тавина гэжээ. Дарга гэж хэн юм бэ. Хилийн цэсийн асуудал 330 суманд маргаантай байгаа. АИХ-ын тогтоолоор баталсан цэг, тэмдэг өөрчлөгдөхгүй байх. Үүнийг баталгаажуулахдаа алдаа гаргасан байдаг. Үүнийг дахин баталгаажуулж, нарийвчлан тогтоох ажлыг яаралтай хийх хэрэгтэй. 

Газар зохион байгуулалт, геодези зураг зүйн газрын дарга А.Энхманлай:

-Шинэ хуулийн төсөлд геодизийн байнгын цэг, тэмдэгтийн талаар нэлээд зохицуулалтыг оруулсан. Цэг тэмдэг устаж байгаа учраас хамгаалалтын бүсийг тогтоож байгаа. Хот суурин газарт 1.5 метр хамгаалалтын зурвас бусад газруудад гурван метр байна. Хариуцаж байгаа байгууллагын дарга энэ асуудлыг хариуцна.

Барилга, хот байгуулалтын сайд Б.Мөнхбаатар:

-Өнөөдрийн байдлаар улсын хэмжээнд 17 аймаг, 154 сум хилийн цэс маргаантай. Зарлиг тогтоолын алдаатай нэг сум бий. Аймаг сумдын хүн амын нягтаршлаас үүссэн 12 сум, газар усны нэршлийн алдаатай гурав, иргэдийн хилийн цэс бодит байдлаас зөрүүтэй байгаа. Орон нутагтай хамтран том ажлын хэсэг байгуулж ажиллана. 

УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр:

-Энэ хуулийг дэмжиж байна. Их чухал хууль. Бүх юмны суурь. Хаягжуулалт, дайн байлдаан, барилгын салбарын суурь нь. Иргэд google map гар утсаараа ашигладаг. Гадаадад их өргөн ашигладаг. Үүнийг геодизи зураг зүйн мэргэжилтнүүд хийнэ. Засаг дарга нар газар олгохдоо тэр байшингийн ар талд гурван метр кв гэж барагцаалж олгодог байсан бол одоо бүгд кадастрын зурагтай болсон. Улаанбаатар хотын google map харахаар гэр хороолол нь харагдахгүй, хотын төвийн хэдэн том барилга л харагддаг. 

Нүүрсний хулгай бол төмөр замтай холбоотой. Х.Баттулга гэж хүн төмөр зам бариулаагүй. Тэрнээс болж алдагдсан боломжийн үйл лайгаа эдэлж байна. Мухар төмөр зам нээгээд байгаа. Учир нь Х.Баттулга Хятадын төмөр замтай уулзах цэг кординатыг нь зөрүүлсэн гэж яриад буй. Өндрийг нь хэдэн километр зөрүүлсэн учраас дахиад төмөр зам барьсны дайтай зардал гарна гэж байна. Би геодизийн нарийн мэргэжлийн дарга нараас энийг зөрүүлэхгүй байх суурь хэмжил зүйн ажилд анхнаасаа орж ажиллаагүй юм уу. Ямар учиртай юм бэ?

Газар зохион байгуулалт, геодези зураг зүйн газрын дарга А.Энхманлай:

-Энэ хууль маш чухал. Өөрөөр хэлбэл, газрын харилцаа, хаягжилтыг шийдвэрлэнэ. Тухайн объектын байршлыг нарийвчилж, технологижуулах, мэдээллийн сан үүсгэнэ. Бид үүнийг хэрэгжүүлж ажилладаг Харилцаа холбооны яам, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газар, Газар зохион байгуулалт, геодизи зураг зүйн газар хувийн хэвшлийн байгууллага, хүргэлтийн үйлчилгээ үзүүлдэг байгууллага, цагдаа, эрүүл мэндийн байгууллагуудтай хамтран байршлын системийг ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна. Төрийн байгууллагууд дундын мэдээллийн сан үүсгэж, мэдээллээ шинэчлэх байдлаар ажиллана. 

Геодези, зураг зүйн хэлтсийн дарга Д.Мөнхцэцэг:

Төмөр зам барихад анхнаасаа бидэнтэй хамтраагүй. Сүүлийн хоёр жил энэ асуудал сөхөгдсөн. Хятадын тал өөрсдөө 2012 онд төмөр замаа барьчихсан байсан. Бид тэнд нийцүүлэх шаардлагатай байгаа. Одоо төмөр замын өндөр болон байршлын зөрүүтэй болж, асуудал үүсээд байгаа. 

УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр:

-Монголчууд төмөр замаа мэргэжлийн байгууллага оролцолгүй барьсан юм байна. Х.Баттулга Ерөнхийлөгч байхдаа зөвлөхөөрөө дамжуулан "Та нар хийчих" гэсээр байгаад баахан ажил хийж, дампуураад. Танай нэг захирал чинь амиа хорлох гэрээслэл бичээд яваад байсан. Энэ юу болсон бэ. Компани нь дампуурч, улсад хэчнээн төгрөгийн хохирол учруулсан юм бэ?

Геодези, зураг зүйн хэлтсийн дарга Д.Мөнхцэцэг:

-Баригдаж байгаа төмөр замууд бүгд зураг төсөлтэй хийгдсэн. Одоо яг Хятадын талтай нийлэх уулзах төмөр замын асуудлыг тайлбарлахдаа "Өмнөх төмөр замыг барих үед зураг хийсэн компаниуд мөнгөө авсан. Тэр ажлууд бүгд зураг төслийнхөө дагуу барьсан.

УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, хариулт авч дууслаа. 

УИХ-ын гишүүд С.Чинзориг:

-Гишүүдийн яриад байгаа аймаг дотроо хилийн цэсийн маргаан хаа сайгүй байна. Өвөрхангай аймгийн Баян-Өндөр сум, Төв аймгийн сумтай маргалддаг. Аймаг дотроо маргалддаг. Шаардлагатай бол энэ асуудлыг УИХ-д танилцуулж, эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх санал оруулмаар байна. 

Хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийг анхны хэлэлцүүлэгт бэлтгэхээр Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороонд шилжүүлэв.