Монголын Гадаад өр, Ковидын дараа Монголыг зовоож буй хоёр дахь тахал
Эдийн Засаг
Ковидоос шалтгаалсан Дэлхийн эдийн засгийн хямралын улмаас Хятад улс Монголын засгийн газарт зээлдүүлэн ирсэн их өр нь Хятадын эдийн засагт нөлөөлж эхэлжээ.
Эдийн засагч Т.Эрдэнэбилэг-ийн хэлснээр, пандемикийн үед Хятад улс хөгжиж буй орнууд, тэр дундаа Монгол улсад хөрөнгө оруулдаг компаниудаараа дамжуулан өрөө дарахыг шаардсан байна.
Судлаач Дэлгэрцэцэгийн хэлснээр, Хятад улс нь Монгол улсын экспортын 96%, импортын 41% -ийг бүрдүүлдэг. Хятадын засгийн газар тахал өвчний дараагаас эдгээр арга хэмжээг авж эхэлсэн.
Дэлхийн банкны нийтэлсэн шинэ тоо баримтаас үзвэл, Хятадын цэвэр санхүүгийн урсгал (өр ба өөрийн хөрөнгө оруулалтын харьцаа) нь 2016 онд 16 тэрбум ам.долларт хүрч дээд үзүүлэлт харуулж байсан бол 2019 онд -1 тэрбум ам.долларын хэмжээнд хүрэн тухайн харьцаа нь сөрөг үзүүлэлттэй болсон байна.
2019 оноос бол Хятад улс хөгжиж буй орнуудад оруулсан хөрөнгө оруулалтаасаа их мөнгийг эргүүлдээд өөрийн улсруу татаад эхэлсэн байна.
Энэ нь юу гэсэн үг вэ гэхээр хөгжиж буй орнууд хятадын засгийн газраас болон хятадын хөрөнгө оруулагчдаас татаж авч байгаа мөнгөнөөсөө илүү мөнгийг өмнөх зээлийнхээ эргэн төлбөрт төлж байна гэсэн үг.
Энэ нь эргээд хятадын засгийн газарт асуудал болж байгаа юм.
Яагаад гэхээр хөгжиж буй орнуудын засаглал, санхүүгийн сахилга бат бол муу байдаг. Монгол улс өөрөө ч энэ дотор багтана.
Энэ улсуудын эргэн төлөлтийн мөнгө нь их болсон мөн корона вирусийн цар тахал эдийн засагт нь хүндээр нөлөөлсний улмаас сүүлийн 2 жилийн хугацаанд энэ асуудал нийлээд хүндэрсэн гэж хэлж болно.
Улс орнуудын тухайн жилдээ төлж буй гадаад өрийн нийлээд хэсгийг нь Хятадын засгийн газарт төлж байгаа төлбөр эзэлж байна. Жишээлбэл Ангол, Фижи, Доминикан, Самоа гэх Африкийн улсуудаас гадна дундад Азийн улсуудын гадаад зээлийн төлбөртөө 40-60 хувь зарим орон бүр 80 хувь хүртлээ хятадын засгийн газарт төлж байна.
2019 оны судалгаагаар Монгол Улсад БНХАУ-ын хөрөнгө оруулалттай 10.000 гаруй ААН идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Хятадын Монгол Улсад хийж буй хөрөнгө оруулалтын голлох салбарыг авч үзвэл уул уурхай, худалдаа, барилга, боловсруулах үйлдвэр зэрэг багтдаг. Монгол Улсын нийт экспортын 96 хувийг, импортын 41 хувийг Хятад улс дангаараа эзэлж байна. Манай улс түүхий нефть, төмрийн хүдэр, зэс болон цайрын баяжмал зэрэг уул уурхайн гаралтай бүтээгдэхүүний экспортын 90 орчим хувийг, үхэр, адууны шир, бог малын арьс болон ямааны угаасан ноолуурыг 100 хувь БНХАУ-д, тус тус экспортлож дээрх нэрийн бараа нь манай нийт экспортын 93 хувийг эзэлж байна. Тэр дундаа уул уурхайн бүтээгдэхүүний экспортод эзлэх хувь өндөр байгаа нь эдийн засгийг нэг салбараас хэт хараат болгож байгаа юм.
